BAGGAERTSHOF

Joossinne, Catharina en Wilhelmina Baggaert kochten, als dochters van een rijke Kortrijkse weverskoopman en schepen van de stad, een enkele huisjes en een hof in de Stompaertshoek van de wijk Overbeke, nu de Sint Jansstraat. Ze verbouwden het geheel tot 12 bijna identieke huisjes (12 à 15m2) en een portierswoning. In tegenstelling tot het Begijnhof waar welgestelde dames zich met een aanzienlijke "bruidsschat" inkochten om de beschutting van deze gemeenschap te kunnen genieten, zochten de zussen om met hun "hof" juist de behoeftige vrouwen te helpen. Weduwen en ongehuwde vrouwen konden, mits een kleine inbreng (die weer werd verdeeld tussen de provisor, de portierster en de andere bewoonsters) een huisje bewonen.

De laatste bewoonster heeft in 1975 haar huisje (nr 8) verlaten en dan zijn de restauraties gestart.

De 12 huisjes,gebouwd rond een centrale tuin waren erg klein, één leefruimte met alkoof, een zolder onder het dak en een keldertje. Het Baggaertshof had een eigen kapel waar de bewoonsters verplicht waren elke avond te bidden voor de zielezaligheid van hun weldoensters. Een centrale pomp vooraan in de tuin voorzag de gemeenschap van water en de tuin, die gezamenlijk werd onderhouden door de bewoonsters, liet hen toe om groenten en fruit te kweken. Het gemeenschappelijk toilet (een put waarboven een plank met twee gaten) bevond zich achter het deurtje naast de kapel. De oude lantaarn hangt (als een van de weinigen in Kortrijk) nog boven de inkom. Tot ca 1961 was het een gaslantaarn.

In de oprichtingsakte stond : "Dat men altijd ernstig aanschouw zal nemen dat de woonsten geconfereerd (toegewezen) zijn aan Weduwen ofte dochters (jonge vrouwen) zeegbaar van leven (goed gedrag), die onbequame zijn omme te dienen ofte anders hen lieden cost te winnen ende die leven in eene eerbaere armoede omme aldaar met spinnen, naeien ende dergelijk oefeningen stillekens ende modestelijk den cost te winnen."

meer foto's

De voorwaarden waren streng, maar gaf de vrouwen in de moeilijke wereld van toen wel een veilige haven. Ze moesten vroeg thuis zijn, de klok luiden, 's avonds bidden in de kapel en met huishoudelijke taken een karig inkomen voor zichzelf verzamelen.

De stichters en later hun erfgenamen beslisten wie opgenomen werd en wie de portierster werd. Zij woonde in het eerste huisje naast de poort en kreeg de leiding over de andere vrouwen en moest voornamelijk de dagdagelijkse rust bewaren en de kapel openen en sluiten. In de portierswoning woonden de zussen en later de erfgenamen. Vandaag wordt het bewoond door de conciërge.

"De regelen en de ordonnantiën" werden samen opgesteld door Josijne Baggaert en Jacobus Rasseghem, Rector van de Jezuïeten. bijvoorbeeld "Als deze huisjes gebaat sijn ter meerdere eere Godts en de julpe van de gone (bewoonster) die tot het gebruijk der selver ontfangen worden, om Godt beter ende bequaemer te dienen, sullen zij allen hun beste doen om door suijverheit des levens ende stichtinghe hun naestens dit eijnde te becomen".

Het Baggaertshof werd vroeger ook wel eens het Bagaertshof 't Olmeke of de Sint-Jozefshuisjes genoemd. De kleine kapel (15m2) werd eveneens opgetrokken in 1638. Tegenover de inkom staat een groot altaar, dat bijna de hele wand vult met centraal een schitterend en bovendien miraculeus O.L.Vrouwbeeld. Dit gebeeldhouwd en gepolychromeerd houten beeld stond vroeger in een kapelletje dat aan een grote Olm hing op de rand van de stad. Vandaar O.L.V. ten Olmen.

In 1785, door de afbraak van haar kapel aan de Olm werd het beeldje naar de kapel van het Baggaertshof gebracht, waar het tot op vandaag nog regelmatig aanbeden wordt door gelovigen die hopen te genezen van kramp, graveel, steen, stuipen, koorts en andere soortgelijke kwalen.

In de kapel staan nog een aantal beelden van Heiligen, o.a. een heel mooi beeld van de Ierse heilige Dymphna, waarvoor ook regelmatig bedevaarders langskomen om haar te aanroepen tegen "zinneloosheid, zenuwziekten, hoofdziekten, krankheid, lamheid en neurasthénie". Verder staan er beelden van H. Johannes, H.Rochus, H.Godelieve, H.Gerardus en een Ecce Homo.

meer foto's

Vele jonge dochters uit Kortrijk brachten regelmatig mooie bloemen ter ere van de O.L.Vrouw die zich in een klein kapeltje bevond, bevestigd aan de Olm. Een jongeman, samen met zijn vrienden op wandel, zag een meisje bloemen brengen en bespotte haar en stal zonder pardon de mooiste bloem uit haar mand. Hij zou gewoon verder gewandeld hebben, ware het niet dat hij prompt verlamd, blind en stom op de grond neerviel. Zijn vrienden gaven hem de raad zijn spijt te betuigen voor zijn gedrag. Als bewijs beloofde de jongemannen een kapel te bouwen voor O.L.V.. Meteen na zijn belofte (die hij ook uitvoerde) kon de jongeman weer lopen. Een schilderij in de kapel vertelt dit verhaal. Eronder staat "Dit mirakel is gescheit aen Rogier Albrecht . 1683). In 1785 werd de kapel verkocht en beeld en schilderij verhuisden naar het Baggaertshof.

Het beeld was oorspronkelijk volledig in hout, vandaag dragen moeder en kind kronen en een volledige bekleding rond voorzien (haar garderobe wordt bewaard door de Zusters van Liefde en éénmaal per jaar veranderen ze de kledij).

Madonna met Kind, een houten beeld in 1628 gebeeldhouwd door de Kortrijkse meester-beeldsnijder Jan Bolle Veys en door de Kortrijkse schilder Joos Van Moerkercke gepolychromeerd. ca 1708 werd het voor het eerst hersteld door Jan Brandefer. In 1998 werden het beeld en het altaar gerestaureerd door restaurateur Hugo Vanden Borre.

meer foto's

In 1643 schonken de stichters het geheel aan de stad samen met een som geld om de huizen, tuin en bewoners in de toekomst ook te kunnen onderhouden. De zussen behielden het vruchtgebruik tot het eind van hun leven. Hun erfgenamen werden nadien provisor van het Baggaertshof.
De Jezuïetenorde nam deels het bestuur waar, tot in 1773 hun orde werd opgeheven. In 1775 besliste Keizerin Maria Theresia dat de rente van de zussen ook voor staatsdoeleinden mocht worden gebruikt.
In 1884, na het overlijden van de laatste rechtstreeks erfgenaam, kwam het Baggaertshof in handen van het Bureau van Weldadigheid (later O.C.M.W.) en bleef het bewoond zoals in de regels van de zussen Baggaert was omschreven.

In 1939 werd het Baggaertshof een beschermd monument en na het het wegvallen van de laatste bewoonster in 1975 werd aan de restauratie begonnen. (1979-1980 door vzw Vrienden van het Baggaertshof, Rotaryclub Kortrijk, Staat, Provincie en Stad).

Vandaag is het Baggaertshof open voor het grote publiek en biedt het rust aan allerhande stedelingen en de bezoekers van Kortrijk.

In het laatste huisje staat een knappe maquette die het Baggaertshof in haar oorspronkelijke staat toont. Dit kunstwerk werd door de Kortrijkse hobby-club van de derde leeftijd gebouwd in 1971.